Hoe angst bij complex trauma zich manifesteert, wat de rol is van innerlijke delen (IFS), en hoe psychedelische therapieën zoals MDMA en psilocybine kunnen helpen om van overleven naar innerlijke vrijheid te bewegen.
Angst is vaak de vaste schaduw die ons volgt — niet alleen als irrationele vrees of overmatige zorgen, maar als een diep ingekerfde overlevingsstrategie. Voor wie werkt met complex trauma, weet ik — en misschien jij ook — dat het zenuwstelsel constant op scherp kan staan, alsof het klaar is voor gevaar dat allang verdwenen is.
Maar wat als angst niet de vijand is, maar een deel van ons dat bescherming zoekt? Hoe kunnen we dit deel leren zien, leren verstaan en leren begeleiden? En hoe kunnen psychedelische therapieën zoals MDMA en psilocybine een poort openen naar heling?
In dit artikel nodig ik je uit om je angst te zien als onderdeel van een Reis van de Held, waarin de angstige Beschermer, de Controleur, het Verwonde Kind en de Schaamtehouder een rol spelen — én waarin er ruimte komt voor transformatie en vrijheid.
Inhoudsopgave:
- Angst als Overlevingsstrategie bij Complex Trauma
- De Innerlijke Delen die Angst Reguleren (IFS-perspectief)
- Hoe Psychedelische Therapie Angst Kan Verzachten
- Van Angst naar Innerlijke Vrijheid
- Angst als Poort naar Ruimte
- Reflectie & Integratie
- Afsluiting
- Angst als Overlevingsstrategie bij Complex Trauma
Angststoornissen zijn vaak veel meer dan alleen “teveel zorgen”. Bij wie met complex trauma werkt, heeft het zenuwstelsel zich aangepast aan een wereld vol dreiging, aan een binnenwereld waarin veiligheid nooit vanzelfsprekend was.
De volgende vormen kunnen zich voordoen:
- Gegeneraliseerde angst: een constante staat van waakzaamheid en piekergedachten.
- Sociale angst: de angst voor afwijzing, vernedering of kritiek.
- Paniekstoornis: plotselinge, overweldigende paniekaanvallen die voelen alsof het oude gevaar opnieuw toeslaat.
- Fobieën: intense angst voor specifieke situaties of objecten, vaak geladen met symboliek.
- Obsessief-compulsieve trekken: het proberen beheersen van angst via controlemechanismen.
In deze beschrijving ligt de metafoor: stel je voor dat je voortdurend een schild draagt, zelfs wanneer er geen oorlog is. Het schild beschermt je — maar het beperkt je ook, het maakt je beweeglijkheid kleiner, het sluit je af. Het lichaam en de geest zijn in een staat van permanent “aan”, in de zone van overleven.
- De Innerlijke Delen die Angst Reguleren (IFS-perspectief)
Vanuit de benadering van Internal Family Systems (IFS) bestaan verschillende innerlijke delen die een rol spelen bij het ontstaan en in stand houden van angststoornissen. In mijn werk zie ik vaak:
- De Hyperalerte Beschermer: houdt continu het zenuwstelsel in een staat van paraatheid, wil waarschuwen en beveiligen.
- De Controleur: creëert perfectionisme, rigide routines of overmatige inzet om onzekerheid te vermijden.
- De Catastrofedenker: verwacht altijd het ergste, om zodoende teleurstelling te voorkomen.
- De Vermijder: trekt zich terug, ontloopt pijnlijke situaties of innerlijke bewegingen.
- Het Verwonde Kind: draagt de oorspronkelijke angst en het trauma uit het verleden — de jonge versie van jou, die geen stem had en niet genoeg gezien werd.
- De Schaamtehouder: voelt zich intrinsiek “niet goed genoeg”, vreest oordeel en sluit zich af.
Wanneer deze delen de overhand krijgen, functioneer je niet zozeer als heel wezen in verbinding met je kern, maar als verzameling beschermingslagen. De Reis van de Held (of Heldin) nodigt uit om deze delen te ontmoeten, te leren kennen, te laten spreken — zodat de bewuste IK-kern weer de regie kan nemen.
- Hoe Psychedelische Therapie Angst Kan Verzachten
Hier komt het element van heldenreis en transformatie helder naar voren. Psychedelica kunnen een krachtige katalysator zijn in het doorbreken van de vicieuze cirkel van angst door het uitbreiden van mogelijkheden in het bewustzijn. In dit kader bespreek ik twee hoofdtypen therapieën:
MDMA: Veiligheid en Emotionele Regulatie
- MDMA vermindert de activiteit in de amygdala, waardoor de automatische angstreacties afnemen en emotionele verwerking beter mogelijk is.
- Het versterkt gevoelens van vertrouwen en veiligheid in de therapeutische setting, waardoor onderdrukte emoties of herinneringen naar boven kunnen komen zonder overweldiging.
- Hierdoor kunnen cliënten delen van zichzelf ontmoeten die voorheen “onbereikbaar” waren, met meer compassie, meer verbondenheid.
Psilocybine: Perspectief en Loslaten
- Psilocybine creëert een staat van openheid en ontvankelijkheid — de patronen van angstige gedachten kunnen tijdelijk verstillen.
- Het helpt om vastgeroeste paden in de geest en het zenuwstelsel te doorbreken: oude verhalen krijgen nieuwe contouren.
- Vaak ontstaat een gevoel van verbondenheid, existentieel betekenisvol, waarin de persoon zichzelf en de wereld in een nieuw licht ziet.
Zoals Stanislav Grof opmerkte:
“Many of us who have experienced psychedelics feel very much that they are sacred tools. They open spiritual awareness.”
En Terence McKenna zei:
“Nature loves courage. You make the commitment and nature will respond to that commitment by removing impossible obstacles.”
Het gaat niet om de stof alleen, maar om wat je ermee doet — het gaat om de reis. Zoals Alexander Shulgin treffend zei:
“Psychedelics are not just drugs; they are tools for exploration.”
In de praktijk betekent dit dat psychedelische therapie — zeker bij complex trauma — niet een quick-fix is, maar een bewuste poort naar diepere heling mits goed begeleid, geïntegreerd en ingebed in een bredere therapeutische setting.
- Van Angst naar Innerlijke Vrijheid
Angst had een bedoeling: het wilde beschermen, waarschuwen, overleven veiligstellen. Maar wanneer die beschermingsfunctie verwordt tot het permanente standpunt, wordt het een belemmering voor leven, voor vrij zijn. Heling begint wanneer we:
- Erkennen dat angst een deel van ons is dat bescherming zoekt — niet de vijand.
- Leren veiligheid creëren binnen onszelf — niet primair door controle buiten onszelf.
- Nieuwe copingmechanismen ontwikkelen die meer resoneren met verbinding, compassie en kwetsbaarheid.
- Herstel maken van een diepere verbinding met het Zelf — met hoofdletter “Z”, de kern van wie we zijn.
Je zou het kunnen zien als het oversteken van een innerlijke rivier: de angst is de stroming, de beschermingslagen zijn de vesting, maar de held(in) kiest ervoor de brug te bouwen (of door te zwemmen, als het moet) en op de overkant het volgende pad in te slaan. Het pad van vrijheid.
- Angst als Poort naar Ruimte
Soms zegt een ervaring meer dan duizend theorieën.
Een cliënt deelde het volgende na zijn sessie met mij:
“De dagen voor de sessie waren gevuld met angst. Het ergste was mijn angst voor de angst zelf.
Ik voelde me gevangen in een cirkel die ik niet kon doorbreken.
Ronald hielp me om contact te maken met die angst, zonder ertegen te vechten.
Tijdens de sessie loste iets in mij op — er kwam ruimte, zachtheid en rust.”
— Soulseeker73, Trip therapie tegen depressie en OCD met Ronald
In deze woorden hoor je het moment waarop angst — ooit een gevangenis — transformeert tot een poort.
Niet door strijd, maar door zachtheid.
Niet door het te willen overwinnen, maar door het aan te kijken met de ogen van compassie.
Reflectievraag:
👉 Wanneer heb jij voor het laatst geprobeerd je angst niet te overwinnen, maar te ontmoeten?
Wat veranderde er toen in jou?
- Reflectie & Integratie
- Welke delen van jou spelen nu de rol van Beschermer, Controleur, Vermijder of Schaamtehouder?
- Hoe luidt het innerlijke verhaal van het Verwonde Kind in jou — wat wilde het, waar heeft het voor gezorgd?
- Kun je een moment herinneren waarin angst in jou niet langer voerde, maar werd geobserveerd?
- Als je kijkt naar je toekomstpad: hoe zou vrijheid eruitzien? Welke symbolen horen daar bij?
- In welke mate zie je in jouw werk (als therapeut, coach) ruimte voor psychedelische therapie als onderdeel van de integratie-fase — en wat roept dat bij je op?
- Afsluiting
Angst is niet het einde. Het is een poort, een signaal, een deel dat bescherming zocht in een tijd van kwetsbaarheid.
Door de lens van jouw innerlijke reis — en wellicht die van je cliënt — kun je ontdekken dat er achter de waakzaamheid en controle een diepere vrije kern wacht.
Met de juiste begeleiding, met compassie voor de delen, met de moed om het onbekende tegemoet te treden, en mogelijk met het therapeutisch gebruik van psychedelica, wordt de stap van overleven naar vrijheid zichtbaar en voelbaar.
Ben je klaar om jouw angststoornis op een fundamentele manier aan te pakken?
Bij www.levenskunstenaarschap.nl bied ik begeleiding in het helen van angst en trauma via psychedelische therapie en integratie.
Neem contact op voor een verkennend gesprek — en misschien is dit artikel de eerste steen op jouw brug naar een nieuwe vrijheid.
Disclaimer: Dit artikel is bedoeld ter inspiratie en zelfreflectie. Het is geen medisch advies en vervangt geen reguliere zorg of behandeling. Bij medische of psychische klachten is het belangrijk altijd contact op te nemen met een arts of behandelaar.